Alsof het zo moest zijn. Dat gevoel had ik in de dagen tussen Kerst en Oud en Nieuw toen ik uit Volendam in alle vroegte het bericht kreeg dat pastoor Jan Berkhout was gestorven, op 78-jarige leeftijd.
Hij stierf precies in de periode die hem de moeilijkste opdracht van zijn leven gaf: hoe kun je er zijn voor ouders die hun kind verliezen, wat kun je betekenen voor een dorp dat zo beproefd is en waar moet je beginnen om heel Nederland te troosten?
Achttien jaar na de nieuwjaarsbrand van Volendam blies Jan Berkhout zijn laatste adem uit. Ik zat bij de uitvaart in Tuitjenhorn op de achterste bank en luisterde naar alle woorden die over deze priester uit De Rijp werden gezegd. Het zal geen toeval zijn geweest dat voor mij Ria Kes-Tol, Evert en Ida Kok in de bank zaten, ouders en een begeleider die door diepe dalen zijn gegaan. Zij kwamen Jan Berkhout bedanken voor alles wat hij in Volendam had gedaan.
Geen mens is zonder fouten, ook Jan Berkhout niet. Maar hij was de juiste man op het meest verschrikkelijk moment. En zijn kracht was tegelijk zijn zwakte: hij wist zelf vaak niet wat hij moest zeggen, hij koos er voor bij alle pijn en verdriet vooral te luisteren en nabij te zijn.
Er zijn geen woorden voor als veertien kinderen omkomen en tientallen jongeren voor het leven geschonden zijn. Er is geen troost mogelijk als een heel dorp rouwt en als Nederland verslagen toekijkt. Jan Berkhout was er, in de ziekenhuizen, bij de gezinnen, op de begraafplaats en tijdens de stille tocht. Die gang van duizenden rouwende dorpelingen over De Dijk drukt nog het beste uit wat je kunt doen: stil zijn en er bij blijven. Jan Berkhout begroef de jongeren maar iedereen zag en voelde dat hij het niet zelf deed. Het gebeurde aan hem, in hem en door hem.
En zo werd achttien jaar geleden tastbaar dat God juist in de duisternis wil wonen. Als er geen woorden meer zijn. Als het dorp radeloos is. Als de pastoor het ook niet meer weet. Dan draagt God ons. Moge Jan Berkhout rusten in die eeuwige genade van God.
Reageren? mailbox@kromagazine.nl of Postbus 23200, 1202 ED Hilversum
