Als ik op vrijdagavond de wekelijkse boodschappen doe in de plaatselijke supermarkt, word ik gegroet door een vrouw. Ze doet het met een knikje alsof we elkaar al veel langer kennen. Ik knik heel vriendelijk terug en weet nog steeds niet wie ze is.
Bij de kassa staan we achter elkaar en raken we in gesprek. Dan valt het kwartje. Dit is de vrouw met wie ik een paar jaar geleden een oecumenische dienst heb georganiseerd, ter afsluiting van de feestweek met Koningsdag in Westbroek. Ze vertelt me dat het dit jaar weer een groot succes was. Buiten wacht ze me op. Blijkbaar wil ze nog meer vertellen. Ze begint over het sterven van haar moeder, nog niet zo lang geleden. Ik zeg helemaal niets. Twee grote tassen met boodschappen in mijn handen, eigenlijk naar huis willen voor de koffie op vrijdagavond en toch maar luisteren. Want de mooiste verhalen van zingeving en geloof worden verteld op het dorpsplein, bij de uitgang van de supermarkt. Daar gebeurt het.
Ze vertelt dat haar moeder in Winsum in een verpleeghuis is gestorven, na een verblijf van vijf jaar. Dat is een intensieve periode geweest die veel van deze dochter had gevraagd, ook omdat ze ruzie had met de andere dochter. Ze spraken niet meer met elkaar. Er was te veel gebeurd tussen twee zussen, een verhaal dat veel vaker voorkomt. Toch had ze ooit een afspraak met haar zus gemaakt. Ruzie of niet, gedoe of niet: als moeder zou sterven zouden ze samen moeder na haar dood wassen. Dat was de afspraak. En zo gebeurde. Moeder was toch nog sneller gestorven dan ze gedacht hadden.
Ze had er vrede mee, ook omdat haar zus er inmiddels ook was en er een onvergetelijk ritueel volgde. Zonder een woord te wisselen wasten ze beiden moeder en legden ze haar in de mooiste kleren in de kist. Veelzeggender kan een ritueel niet zijn: zonder woorden kwamen beide zussen tot elkaar in het wassen van hun overleden moeder. In de dood verzoenden twee zussen zich met elkaar door een zichtbare handeling die voorgegeven is en geen taal nodig heeft. Dit ritueel schonk de onzichtbare genade: moeder had beide dochters weer tot elkaar gebracht en verzoend.
Deze column van Leo Fijen staat in KRO Magazine 23. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Reageren? mailbox@kromagazine.nl of Postbus 23200, 1202 ED Hilversum
