De populairste shows uit de jaren zeventig en tachtig op een rij.
Eén van de acht (VARA, 1969-1973)
Moeder aller Nederlandse spelshows. ‘Natte haartjes, pyjama aan’-televisie in optima forma. De immer stralende Mies Bouwman – ‘Lieve, lieve mensen!’ – presenteerde deze met muziek en sketches omlijste kijkcijferkraker, die in de tijd van twee tv-netten bijna acht miljoen kijkers trok. Vier duo’s probeerden via spelletjes de eindronde te bereiken, waar De Stoel – ‘Licht uit, spot aan!’ – en drie kennisvragen wachtten. De finalist ging door voor De Lopende Band. Een goed geheugen leverde de meeste prijzen op, van een degelijk koffiezetapparaat, een hypermoderne krultang of een kekke schalenset tot een reis naar het exotische Benidorm.
Wie-kent-kwis (AVRO, 1973-1983)
Aanstaande, koperen en zilveren bruidsparen bonden onder leiding van Fred Oster de spellenstrijd aan. Oster had het format hoogstpersoonlijk in Amerika ‘opgeduikeld’. Legendarisch werd de afsluitende marmottenrace, die voorzitter Van Rijssen van de Vaassense Pluimvee- en Konijnenhouders Vereniging (VPKV) tot een ware beroemdheid maakte. Zijn cavia’s (dus geen marmotten!), met namen als Vanessa, Jos Brink en André van Duin, moesten in een bak onder poortjes doorlopen met geldbedragen erop geschilderd. Dat bedrag was de prijs. Oster wilde aanvankelijk schildpadden gebruiken, maar zelfs met blaadjes sla als lokmiddel schoot dat niet erg op.
1-2-3 show (KRO, 1983-1986)
‘Win een ton met Ted’, was het motto van deze eerst door Rudi Carrell en later door Ted de Braak gepresenteerde spektakelshow uit de stal van Joop van den Ende. Drie koppels moesten zich naar de 1-2-3- tafel zien te spelen waar de uiteindelijke prijs wachtte. Toeters en bellen werden vakkundig verzorgd door de Barrie Stevens Dancers, het orkest onder leiding van Tonny Eyk, wekelijks wisselende megadecors en muzikale gasten. Nieuw was de koppeling van het programma aan een loterij voor het goede doel; de kijkers met loten konden ook prijzen winnen.
Showbizzquiz (TROS, 1978-1986)
Miljoenen punten verdienen met vragen over theater, film, televisie en acteer- en zangopdrachten. Als spetterende binnenkomer moesten kandidaten al zingend de enorme showtrap afdalen in deze revueachtige succesquiz, bedoeld als parodie op andere showprogramma’s. Het prijzenpakket was stevig, met altijd een reis als hoofdprijs. André van Duin sloeg de presentatieklus op het laatste moment af en zo brak Ron Brandsteder ermee door bij het grote publiek. Linda de Mol maakte als assistente haar debuut als gastpresentatrice. De recente SBS 6-remake (2013), nota bene gepresenteerd door Ron en zoon Rick, stierf een even stille als snelle dood.
De Willem Ruis show (KRO, 1976-1981)
‘Kissmaster’ Willem Ruis – hij mocht de kandidaten graag zoenen – droeg zijn eerste tv-show op aan sekssymbool Jayne Mansfield. Daarmee was de toon wel gezet. Ruis was eigengereid en uitgesproken, rebels, soms ronduit bot tegen kandidaten. Zijn show werd een begrip, niet vanwege de spelletjes, maar om de presentator. Kijkers schakelden massaal in, omdat er altijd wel iets onverwachts gebeurde. De showmaster zong en danste, met parelend zweet op het voorhoofd, enthousiast met zijn muzikale gasten mee. Na vijf jaar verhuisde het programma als De Willem Ruis lotto show door naar de VARA, waar de populariteit alleen maar groeide. Ruis’ riante salaris bij die omroep – drie ton – zorgde voor Kamervragen.
Wedden dat..? (AVRO/RTL 4/Veronica, 1986-1997)
Met neuswielen van een Boeing 747 over vier champagneglazen rijden of pingpongballen herkennen aan het stuitergeluid. Wedden dat..?, met zijn bizarre weddenschappen, was zó succesvol dat het bij verschillende omroepen liep. Veruit het populairst – met wekelijks 4,5 miljoen kijkers – was de versie met Jos Brink, grappend en grollend in zijn smoking (1986-1992). ‘Kroepoekje’ Sandra Reemer (later Myrna Goossen) was zijn assistente. Brink zou ooit zelf meedoen, maar die aangekondigde minuut zwemmen in een bak met haaien, durfde hij toch niet aan. Bij RTL 4 nam Rolf Wouters het over. Vanwege de hoge productiekosten was het na een paar seizoenen einde verhaal.
De Berend Boudewijn kwis (KRO, 1971-1974)
Geen spektakelshow, wél torenhoge kijkcijfers en vernieuwend qua prijzenpakket. Kandidaten werden na taal- en behendigheidsspelletjes beoordeeld door een jury met o.a. Eli Asser, Rita Corita, André van Duin, Donald Jones en Mieke Telkamp. De te winnen koelkasten, wasmachines, gasfornuizen of tuinmeubelsets werden galmend aangekondigd door Pierre – ‘En Pierre, wat hebben ze gewonnen?’ – van Ostade. Hoofdprijs: die befaamde ribbruine Berend Boudewijn-kleurentelevisiestoel. Berend Boudewijn vertelde later dat de quiz deels doorgestoken kaart was. Onsympathieke kandidaten die de quiz dreigden te winnen, kregen een extra moeilijke vraag die hij in zulke noodgevallen nog even uit zijn borstzakje toverde.
