Op de Tweede Wereldoorlog blikt Nederland vijftien jaar na de bevrijding nog maar mondjesmaat terug. Er lijkt zelfs onenigheid over. Want van wie was die oorlog? Joden? Onderduikers? Het volk of het verzet? Directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie dr. Loe de Jong acht in 1960 de tijd rijp om een rode draad aan te brengen in de gebeurtenissen van toen. Zijn documentaireserie De bezetting neemt uiteindelijk vijf jaar in beslag en volgt de opkomst van het nationaalsocialisme en de meidagen van 1940 (aflevering 1) tot de Jodenvervolging (aflevering 9) en uiteindelijk de bevrijding in aflevering 21.
Ooggetuigen
Zodra de aflevering begint, ontpopt De Jong zich tot een ware schoolmeester en spreekt hij de kijker een uur lang live toe. Dit wordt – nieuw voor die tijd – afgewisseld met ooggetuigenverslagen. Alleen voor de uitzending over de NSB worden die niet gevonden. Veel oorlogsbeelden die wij nu kennen zijn voor het eerst in deze serie te zien. De bezetting toont aan dat het net nieuwe medium televisie bij kan dragen aan de vorming van een collectief verhaal en geheugen.
Terugzien?
In de eerste van 21 afleveringen van De bezetting blikt Loe de Jong eerst kort terug op zijn eigen oorlogservaringen. Hij vertelt hoe hij op een ochtend in mei 1940 in een Amsterdamse bovenwoning naast zijn vrouw in bed ligt, terwijl ze wakker worden van vallende bommen, kilometers verderop. Daarop trekt zijn vrouw de conclusie dat de oorlog is begonnen. Die eerste aflevering is hier terug te zien:
Redactie: Roel van Bekkum
