In de 2Doc Vliegend voedsel volgt documentairemaker Henk Dokter een jaar lang de Nederlandse wilde gans. Dat levert fraaie natuurbeelden op. Daarnaast stelt Dokter de schade aan de orde die ganzen aanrichten aan graslanden en gewassen. We zien gemolesteerde bieten, platgetreden wortelloof en volgepoept gras dat niet meer als hooivoeder kan dienen. Tenslotte maakt een pleidooi voor het eten van ganzenborstjes – dat in een STER-reclame niet zou misstaan – de titel Vliegend voedsel duidelijk.
Touwtrekwedstrijd
En toch speelt niet de wilde gans de hoofdrol in de film, maar jager Eduard van Adrichem, een buitengewoon kleurrijke figuur met wie Dokter in de film op pad is. Van Adrichem is met zijn ongenuanceerde uitspraken de droom van elke documentairemaker. Hij profileert zich als de redder van door ganzenvraat getroffen boeren en doet tussen het schieten door uitspraken als: “De linkse partijen zitten die ganzen te fokken. Terwijl de rechtse partijen zeggen: schiet er nou eens een paar. Het is één grote touwtrekwedstrijd.”
In Vliegend voedsel trekt Dokter stevig mee, aan het touw van de jagers wel te verstaan. Elk schot van Eduard is een treffer. Over het feit dat 36 procent van alle ganzen rondvliegt met kogeltjes in het lijf wordt niet gerept. Geen informatie over het feit dat ganzen monogame dieren zijn die maandenlang van slag zijn door het verlies van een partner. De film die een jaar in het leven van de wilde gans belooft, is vooral een promotiefilm voor de jacht geworden. Dokter beaamt dat ook.
Pro-jager-documentaire
Dokter: “Als je zegt dat de film vanuit het perspectief van de jager is gemaakt, dan heb je gelijk. Ik ben er als een leek ingedoken en wat ik in het jaar van research ontdekt heb, is de documentaire geworden. Ik heb Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren uitgenodigd om mee te gaan met een jager, maar zij zegde op het laatste moment af. Anders had je misschien een leuke discussie gekregen tussen de jager en de Partij voor de Dieren. Natuurmonumenten wilde ook niet meewerken. Ze waren allemaal bang dat het een pro-jager-documentaire zou worden.”
Een pro-jager-documentaire is Vliegend voedsel inderdaad geworden. Dokter: “Ja. Dit is geen journalistieke documentaire. Je kunt niet alles kwijt in vijftig minuten en ik vond het ook belangrijk om een artistieke weergave van de gans te geven. Uiteindelijk kwam ik tot de conclusie: ganzen zijn mooie dieren, maar het zijn er teveel. Dus laten we het probleem maar opeten.”
(Artikel gaat verder onder het kader.)
- Sinds 1975 is de winterganzenpopulatie in Nederland gegroeid van 200.000 naar 2 miljoen. De zomerpopulatie is 600.000.
- Jaarlijks worden in Nederland zo’n 245.000 ganzen gedood, meestal door afschot, soms door vergassing.
- 36 procent van de ganzen vliegt rond met hagel in het lijf.
- Nederland telt 28.000 jagers.
Bronnen: Sovon, Dierenbescherming en Wageningen University & Research
Schade
Ganzen vormen inderdaad een groot probleem voor zowel boeren als vliegverkeer. Door de invoering van de moderne landbouw in de jaren zeventig is het aantal ganzen in ons land gigantisch toegenomen. Alle cijfers laten zien dat afschot geen oplossing biedt en zelfs tot meer schade kan leiden.
Opgejaagde ganzen verbruiken namelijk extra energie en moeten meer eten. Jaar na jaar worden honderdduizenden dieren gedood door afschot en vergassing en het jaar erop heeft Moeder Natuur alles weer aangevuld. Vervolgens krijgen de jagers weer ontheffingen om boeren al schietend uit de ellende te helpen. Eigenlijk zijn de jagers de enigen die garen spinnen bij de ganzenoverlast.
Zegen van boven
Deskundigen zijn het erover eens dat een slimmere inrichting van ons landschap in combinatie met een aantal diervriendelijke verjagingsmethoden wél een structurele oplossing kan bieden. Al jaren is er bijvoorbeeld kritiek op het feit dat juist rond Schiphol gewassen worden verbouwd die ganzen het lekkerst vinden. Eduard van Adrichem, die in de buurt van Schiphol jaagt, is daar niet rouwig om. In Vliegend voedsel zegt hij: “In een zone van 10 kilometer rond Schiphol mag je álles. Ik ben Schiphol eeuwig dankbaar, want nou kan ik mijn winkel voortzetten.”
Zowel de jacht als ‘het opeten van het probleem’ zal de ganzenoverlast eerder in stand houden dan doen afnemen. Toch is Dokter is niet bang dat Vliegend voedsel de kijker op het verkeerde been zet. Dokter: “Wat je ziet is wat ik heb ervaren. En ik zie het als een zegen van boven dat die beesten iedere keer weer aan komen vliegen.”
2Doc: Vliegend voedsel is op maandag 4 september om 21.00 uur te zien op NPO 2.
Tekst: Bea Kastrop
