Heinrich Schwierig, ik had nog nooit van zijn bestaan gehoord. Totdat ik de begraafplaats in de duinen van Schiermonnikoog opzocht. Het is het mooiste kerkhof dat ik ken. Alleen de naam al, Vredehof. Maar ook de beheerder mag er zijn, Wyb Jan Groendijk. In het dagelijks leven is hij verantwoordelijk voor vakantiehuisjes, zijn echte roeping heeft hij gevonden in de duinen vlakbij de bunker. Daar liggen de doden van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, daar zijn ook de drenkelingen van scheepsrampen begraven. Drenkelingen zonder naam en geschiedenis. Heel soms krijgt een drenkeling met behulp van nieuwe DNA-technieken weer zijn naam en familie terug.
Wyb Jan Groendijk rust niet tot alle doden een naam en een gezicht hebben gekregen. Dat geldt ook voor de doden uit de Eerste en zeker voor die uit de Tweede Wereldoorlog. Terwijl dat op geen enkele plek in Nederland mogelijk is, liggen ze hier door elkaar heen, de vrienden en de vijanden uit het verleden, de geallieerden en de Duitsers. Wyb Jan Groendijk is een man van weinig woorden: ‘In de dood is geen oorlog meer’. Dus toen in het hele land principiële discussies plaatsvonden over het betrekken van Duitsers bij de herdenkingen op 4 en 5 mei, haalde hij zijn schouders op.
Dat gebeurt op het eiland sinds jaar en dag. Sterker nog, de familieleden van de doden bij de geallieerden maar ook die van de gesneuvelden bij de Duitsers, ze worden beiden uitgenodigd. En ze kennen elkaar ook. Het volkslied van Engeland klinkt, maar ook dat van Duitsland. ‘Als je dood bent, kun je geen ruzie meer maken’, legt Wyb Jan Groendijk uit. En hij wijst me op het graf van Heinrich Schwierig. Gelegerd in Frankrijk, uit de lucht geschoten op de terugweg na een actie in Schotland in april 1941 en op Schier aangespoeld in september 1941. Een jongen van twintig jaar. ‘Hij kon niet anders dan zijn dienstplicht vervullen, hij had geen keus. Als hij geweigerd zou hebben, had hij de kogel gekregen. In die zin is Heinrich Schwierig ook een slachtoffer van de oorlog’, vertelt Wyb Jan Groendijk. Dus wordt ook hij herdacht en liggen vriend en vijand naast elkaar. Want in de dood is geen oorlog meer.
Deze column van Leo Fijen staat in KRO Magazine 18. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Reageren? mailbox@kromagazine.nl of Postbus 23200, 1202 ED Hilversum
