Je kunt je overleden naaste niet naderen als je met een grote boog om de dood heen blijft lopen. Je kunt alleen maar dichterbij komen als je de pijn van het gemis aanvaardt en je verzoent met het onverzoenlijke: je naaste komt niet meer terug. Juist dan gaan deuren open die tot dan toe gesloten blijven. Juist dan leert de dood je veel meer over het leven van je dierbaren dan je had gedacht.
Zo heb ik de afgelopen zomer mijn moeder op een andere manier leren kennen. Bijna twaalf jaar deed ik er over om een grote krat met herinneringen te openen. Die krat had mijn moeder zelf achtergelaten. Bij het opruimen van het huis heb ik die spullen meegenomen en nooit meer in gekeken. Totdat mijn zus foto’s van vroeger nodig had en vroeg of ze de krat even mocht lenen.
Na een klein jaar was de krat terug. Mijn vrouw vond dat het lang genoeg geduurd had en wilde van de krat af. Toen pas durfde ik het deksel te openen. En toen pas ging er een wereld voor me open. Met poëziealbums van de lagere school in Halfweg en de kostschool in Bergen, met ansichtkaarten van mijn vader aan mijn moeder in hun
verlovingstijd, met foto’s van haar ouderlijke boerderij aan de Overbrakerweg in Amsterdam-West, met felicitatiebrieven bij mijn geboorte.
Ik kon er geen genoeg van krijgen en had het idee dat mijn moeder twaalf jaar na haar dood tekens van de overkant stuurde, tekens die me dichter bij haar brachten. Het mooiste teken waren de brieven bij mijn geboorte. Zoals zo vaak in mijn leven was ik te laat, zo laat dat mijn opa en oma toch maar op vakantie waren gegaan. Ze waren nog niet op de plaats van bestemming of ik werd geboren. Ze konden daardoor niet bij mijn doop zijn en stuurden een mooie brief, zoals de oudste broer van mijn moeder dat ook deed.
Ik las die nu voor het eerst, 62 jaar na mijn geboorte. Als een teken van de overkant. Alsof mijn moeder twaalf jaar na haar dood tot leven kwam en me zelf de brieven voorlas.
