Mijn eerste echte reportage ging over een jongerenbedevaart naar Noord-Ierland. Ik werkte nog maar net aan de Emmastraat in Hilversum, had al wat kunnen kijken in de keuken van televisiemakers, toen me werd gevraagd een eigen reportage te maken in Noord-Ierland. Katholieke jongeren gingen in de voetsporen van de heilige Willibrord terug naar de plekken van zijn leven. En ik mocht mee, ergens in oktober van 1989. Ik keek mijn ogen uit, luisterde naar de verhalen van jongeren, zag hoe wonderschoon het landschap was en schrok van de troosteloosheid van veel wijken, vooral in Belfast.
Het moment dat voor altijd op mijn netvlies zal staan, is de confrontatie met Engelse soldaten. Ik was met de cameraman zorgeloos op weg gegaan om wat algemene impressies te maken van de verscheurde situatie: hele wijken die afgesloten waren en bewaakt werden door Engelse legereenheden. Op een gegeven moment werd ik aan mijn jas getrokken. Het was Jutka Sallay, de regisseur van ons programma die als mentor met mij mee was gegaan. Ze maakte me duidelijk dat ik de andere kant op moest kijken en dat ik de cameraman opdracht moest geven te stoppen met zijn opnames. Zonder dat ik het doorhad, waren we omsingeld door Engelse soldaten die met hun mitrailleur in de aanslag voor ons lagen, zonder een woord te zeggen. Het was angstaanjagend.
Ik besefte dat ik in verboden gebied had gefilmd en wist niet wat ik moest doen. Jutka nam de regie over, lachte vriendelijk naar de soldaten zoals alleen zij kon lachen en leidde ons voorzichtig terug naar de auto. Dit was tekenend voor haar daadkracht, haar moed, haar vaardigheden en haar persoonlijkheid. Zij leerde me alles over het vak, van monteren tot interviewen, van improviseren tot een verhaal vertellen zonder bang te zijn. Ze had zoveel talenten, zoals ze dat daarna nog jaren heeft laten zien in ‘Spoorloos’. Kort na haar verdiende pensioen is ze overleden, veel te vroeg. Ze was en is een monument van een vakvrouw die altijd op de achtergrond haar werk heeft gedaan. Als een engel voor velen, ook voor mij. Ik hoop en bid dat ze als een engel over ons blijft waken.
Deze column van Leo Fijen staat in KRO Magazine 9. Bent u geen abonnee, maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Reageren? mailbox@kromagazine.nl of Postbus 23200, 1202 ED Hilversum
