Kun je rouwen om iemand die je niet gekend hebt? Die vraag hoor je dezer dagen als we kijken naar het indrukwekkend afscheid van Queen Elizabeth II. Rijen dik in de straten van Edinburgh, toch ook nog heel veel mensen langs de snelweg naast hun auto. Een stampvolle kerk met heel veel jongeren de dag na haar overlijden, in een dankdienst voor haar leven. En dan kilometers lang wachtende mensen om een laatste groet te brengen aan hun koningin.
We zaten er bij en keken ernaar en hoorden dezelfde vragen als bij het afscheid van bekende Nederlanders. Ook toen zagen we soms een vol stadion, ook toen werd alles rechtstreeks uitgezonden, ook toen rouwden miljoenen Nederlanders. En ook toen waren er heel veel vragen: kun je zo verdrietig zijn als je de overledene niet persoonlijk hebt gekend? Ja, dat kan blijkbaar, in Nederland maar ook in Engeland en veel landen die met het Verenigd Koninkrijk en de Gemenebest verbonden zijn.
Ik heb daar een aantal verklaringen voor. Heel veel mensen horen nergens meer bij en voelen zich niet meer verbonden met een groter geheel. Het troost zeer als je voor een dag of een week even mag delen in een groter verdriet en je ook zo verbonden mag weten met een tijdelijke gemeenschap van mensen. Daarnaast denk ik dat veel mensen niet meer weten hoe je met rouw en verdriet kunt omgaan. Ze komen nooit meer in een kerk en hebben geen idee van de rituelen die daar al eeuwenlang gegeven zijn en troosten, vaak zonder eigen woorden.
Dat speelt allemaal ook in Londen, bij het laatste afscheid van Queen Elizabeth. Toch is er daar meer. Mensen huilen langs de kant van de weg of staan dagen in de rij voor een laatste groet omdat ze hun eigen leven voorbij zien komen. Ze kijken naar een koningin die 70 jaar gediend heeft, met mooie en minder mooie momenten. En ze zien hun eigen leven voorbij komen.
De uitvaart van Elizabeth is als een spiegel van hun eigen bestaan. Die spiegel verbindt waar veel verdeeldheid is. En die spiegel troost en geeft hoop omdat in alles doorklinkt dat Elizabeth geloofde in een leven door de dood heen, bij haar geliefde man en bij God.
Deze column van Leo Fijen staat in KRO Magazine 39. Bent u geen abonnee, maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Reageren? mailbox@kromagazine.nl of Postbus 23200, 1202 ED Hilversum
