Een college van Freek Vonk over superzintuigen kan niet anders dan de moeite waard zijn. Want zelfs zónder Freeks aanstekelijke enthousiasme val je steil achterover van wat de natuur op dit gebied te bieden heeft. Proeven met je poten? Voelen met je neus? Ruiken met je tong? De dieren op aarde winnen het van elke alien.
Gevaar detecteren
De zin van zintuigen is het verkennen van de omgeving. Voor zowel mensen als dieren is dat natuurlijk van levensbelang. Of het nu gaat om het detecteren van gevaar of om het vangen en beoordelen van voedsel. Zonder zintuigen kom je letterlijk en figuurlijk helemaal nergens. Als we uitgaan van de vijf zintuigen waarover we zelf beschikken: horen (oren), proeven (tong), ruiken (neus), voelen (huid) en zien (ogen), dan vinden we daar in de dierenwereld allerlei fantastische variaties op.
Grijparmen
Op het gebied van de variatie in tongen is de tong van de snoerworm een aardig voorbeeld. Snoerwormen komen in verschillende habitats voor en sommige soorten in de diepzee kunnen zelfs tientallen meters lang worden. Hun supertong – het enorme orgaan dat uit hun bek schiet wanneer ze een prooi verschalken – is vertakt tot grijparmen. Die grijpen hun prooi vast, wurgen het en trekken het de wormenbek in. Of ze ook iets proeven is trouwens niet bekend…
Neus met tentakels
Over de neuzen in de dierenwereld valt ook heel wat te melden. Neem de multitaskende superneus van de stermol. De stervormige neus van dit molletje bestaat uit 22 tastende tentakels die zó gevoelig zijn dat onderzoekers nog niet hebben kunnen meten wat de minimale druk is die ze kunnen waarnemen. In het midden van de neus zit een plekje dat geen oog is maar dat de mol wel als een soort oog inzet. En als kers op de taart is de stermol het enige zoogdier dat onder water kan ruiken door lucht uit te ademen en deze in een luchtbel terug in te ademen. Hoe bijzonder wil je het hebben.
Het hele artikel leest u in KRO Magazine 47. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
DWDD University presenteert: Superzintuigen door Freek Vonk is op vrijdag 1 december om 20.30 uur te zien op NPO 1.
Tekst: Bea Kastrop
