De Berend Boudewijn-kwis
De deelnemers werden overladen met prijzen, maar konden ook de pech hebben met helemaal niets naar huis te gaan. De KRO tartte de hebberigheid en sportiviteit in misschien wel de leukste quiz aller tijden, waar je zelfs een goed humeur kon winnen.
In die tijd noemde televisiemaker Gied Jaspars hem de beste quizmaster van de wereld, omdat hij ‘niet bestaat’. ‘Berend Boudewijn is heel sympathiek, niet omdat hij iets dóet, maar omdat hij niets doet. Een soort witte vlek waarin iedereen kan invullen wat hij zelf wil.’
KRO-producer Jos van der Valk zag in 1971 in de boomlange 35-jarige televisieregisseur Berend Boudewijn de ideale man om zijn idee uit te voeren. Naar Amerikaans voorbeeld had Van der Valk een spelshow bedacht, waarin zeven echtparen door vragen te beantwoorden zoveel mogelijk punten moesten verzamelen, uitgedrukt in goederen of geld.
Wanneer er dan een koppel overbleef, won dit ‘de enige echte onverbeterlijke Berend Boudewijn kleurentelevisiestoel’. De stoel werd een icoon, maar in de loop van de uitzending waren de kandidaten al bedolven onder een regen van prijzen.
Prijzen ruilen
Een weggeefquiz van dit formaat was niet eerder vertoond op de Nederlandse televisie. Secondant Pierre van Ostade (‘En Pierre, wat hebben ze gewonnen?’) somde eerst op wat de deelnemers niet gewonnen hadden en daarna pas wat ze allemaal wel hadden gewonnen.
Tot 1971 gingen winnaars op televisie met hooguit 1000 gulden aan prijzengeld naar huis, maar Berend Boudewijn pakte uit met een uitstalling van huishoudelijke apparaten: van wasmachines tot koelkasten, met fotoapparaten, bandrecorders, brommers en grasmaaimachines.
Maar de kleurentelevisie was een felbegeerde prijs. Toen in de finale van het eerste seizoen een echtpaar uit Sittard een boot met buitenboordmotor won, klonk er hier en daar nogal wat verontwaardiging.
Tegelijkertijd steeg het aantal aanmeldingen voor de quiz tot boven de 10.000 en bereikten de kijk- en waarderingscijfers ongekende aantallen. Op het hoogtepunt van de BB-kwis keken zeven miljoen Nederlanders naar het programma en twee miljoen Belgen.
Jos van der Valk pareerde in Studio de kritiek op de hoogte van de prijzen: ‘Een kwis wordt naar mijn gevoel alleen maar spannend als er wat op het spel staat. Die spanning verdwijnt als je de prijzen gaat halveren. Uiteindelijk zijn de kandidaten de artiesten van het programma, en dat mag best wat kosten.’
Dat de kandidaten na afloop met elkaar prijzen ruilden en soms de Berend Boudewijn-stoel liever inwisselden – ‘Ik heb een klassiek interieur’ –, bleef buiten beeld.
Sinterklaas spelen
Niet alleen werden de kandidaten op het gebied van hun kennis en vindingrijkheid op de proef gesteld, ook werd getest hoe zij zouden omgaan met teleurstellingen. De BB-kwis had ook iets plagerigs.
Dat was vooral de inbreng van redacteur Gied Jaspars. Hij verzon prijzen als ‘Een mooie herfstwandeling’ en ‘Een goed humeur’ (niet iedere winnaar werd hier vrolijk van) en bedacht een vraag als ‘Hoe groot is een kabouter?’. Er was zowaar iemand die het juiste antwoord wist.
Maar Van Jaspars was er ongetwijfeld ook om het aanwezige studiopubliek na de laatste uitzending te verblijden met de teruggave van het kijk- en luistergeld over 1973. Het kostte de KRO 15.000 gulden en heel veel moeite om deze ‘geldsmijterij’ (aldus De Telegraaf) voor de buitenwacht te rechtvaardigen.
‘Sinterklaas spelen is echt enorm leuk’, vertelt Berend Boudewijn over de BB-kwis in een aflevering van Showtime! van NPO Best. ‘Ik vond het ook helemaal niet leuk om iemand weg te sturen. Gewoon het lastigste van het programma.’
Nieuwe quiz
Na vijftig afleveringen in vier seizoenen hield het ‘Spel met 1001 prijzen’ op te bestaan. Bij andere omroepen waren inmiddels ook Sinterklazen aan het werk. Boudewijn wilde weer wat anders.
Toch kwam hij later opnieuw terug met een spelprogramma. Op 17 januari 1976 zond de KRO de eerste aflevering uit van De nieuwe BB-kwis, die in niets leek op zijn voorganger en deze dan ook moest doen vergeten. De kijkers lukte dat niet en zij lieten het programma genadeloos vallen.
Al na twee afleveringen haalde de KRO het van de buis. Een deel van de inboedel, onder wie Pierre van Ostade, werd een paar maanden later meegenomen door een nieuwe presentator: Willem Ruis. En ook hij zou tv-geschiedenis schrijven.
Jos van der Valk presenteert: De Berend Boudewijn-Kwis: 30 oktober 1971 – 17 mei 1975
