Marga van Praag (69) kwam in 1981 bij het NOS Jeugdjournaal en presenteerde van 1993 tot 2003 het NOS Journaal. Daarna was ze tot 2008 ‘speciaal verslaggever’, een in het leven geroepen functie na de moord op Pim Fortuyn, om de staat met de straat te verbinden.
Dionne Stax (30) kwam in 2007 als stagiaire binnen en is sinds de zomer van 2013 een van de vaste gezichten van de Journaal-uitzendingen overdag. Dionne Stax en Marga van Praag kenden elkaar tot voor kort vooral van televisie. Totdat in december Villa NOStalgia werd opgenomen, waarin Dionne met enkele oud-presentatoren van het NOS Journaal terugblikt op hún tijd. ‘Het valt me op hoeveel mensen jij kent als ik met jou door het NOS-gebouw loop’, zegt Dionne als ze na de fotosessie voor dit artikel aan de koffie zitten. ‘Mensen vinden het schijnbaar leuk om me weer eens te zien.
Ik kom hier namelijk bijna nooit meer’, reageert Marga. ‘Na mijn pensionering zeven jaar geleden heb ik me voorgenomen om nooit meer terug te gaan. Dat komt door de film About Schmidt. Die gaat over een man die na zijn pensionering op de koffie gaat bij zijn oudcollega’s. Niemand heeft tijd voor hem en al zijn ideeën zijn in de archiefkast en in de prullenbak beland. Dat nooit, dacht ik toen ik die film zag. Wat is geweest, is geweest.’
Dionne, wat is Marga’s stempel geweest op het NOS Journaal?
‘Ik vond het altijd knap hoe dichtbij ze onderwerpen kon brengen. “Marga-onderwerpen” zijn nog steeds een begrip op de redactie. Dat zijn menselijke onderwerpen: reportages die een abstract gegeven heel dichtbij brengen door er “gewone” mensen over aan het woord te laten.’
Marga, hoe kijk jij naar Dionne?
‘Met heel veel plezier. Ze straalt uit dat ze onder alle omstandigheden rustig blijft. Dat ze het onder controle heeft. Ik heb haar gezien in de live-uitzending na het drama bij Charlie Hebdo. Dat vond ik heel knap. Iemand van die leeftijd die zoveel gezag en rust heeft.’
Dionne: ‘Wat fijn om te horen!’
Marga: ‘Dionne heeft een soort twinkeling in haar ogen, waar ik een groot gevoel voor humor en relativeringsvermogen achter vermoed. Dat ontroert mij. Zíj ontroert mij. Het Journaal overleeft alle presentatoren. Je moet je rol kennen. Jij bent niet groter dan het programma, het is andersom. Dat snapt Dionne. Dat zie je meteen.’
Hoe was dat voor jou? Had jij dat ook meteen in de gaten toen je bij het NOS Journaal kwam?
Marga: ‘Dat wel, maar ik ben nogal druk en ‘uitwaaierig’. Ik heb het er geweldig gehad en vond het heerlijk om te doen, maar het Journaal was een veel te strak keurslijf voor mij. Ik hou van improviseren, van dingen bedenken. Niet de autocue voorlezen, maar mijn eigen verhaal vertellen. Dat kan niet bij het Journaal. Herstel, dat kón niet bij het Journaal.’
Dionne: ‘Tijdens de opname van Villa NOStalgia vertelde je dat je eens “389.000 gulden” moest uitspreken. Dat lukte niet. “Om en nabij de 4 ton”, zei je toen. Ik vind dat heel goed opgelost, maar daar dacht men toen anders over.’
Marga: ‘Hoofdredacteur Hans Laroes stond bij de uitgang van de studio. “Ben je gek om dat soort dingen te zeggen”, zei hij. Dat mocht dus niet. Het moest strak.’
Hoe is dat nu?
Dionne: ‘Ik kan me niet voorstellen dat iemand daar tegenwoordig over zou vallen. Ik stond echt te kijken van dit verhaal. Voor Villa NOStalgia heb ik heel veel oude Journaal-uitzendingen bekeken. In het begin was het een “meneren-journaal”, met presentatoren die strak achter een desk zaten. Heel vlak en afstandelijk. Er kwamen ook alleen maar hoge heren aan het woord. Nu is dat heel anders. We proberen het nieuws veel dichterbij te brengen. Bij een item over een zorgverzekering kun je de verzekeraar aan het woord laten, maar ook de gevolgen laten zien. Het zijn “Margaonderwerpen” geworden.’
Herken jij het keurslijf waar Marga het over heeft?
Dionne: ‘Ik zie het niet als een keurslijf. Het is wel zo dat je wat beperkter bent als je presenteert. Je moet je zakelijke kant laten zien. Het is aan de kijker om zich een mening te vormen, die zit niet op de mijne te wachten. Wat niet wil zeggen dat ik niet meeleef. Tijdens de herdenking van de ramp met de MH17 hield de weduwe van de piloot een prachtige toespraak. Ze eindigde met de woorden die haar man had moeten voorlezen als een normale landing was ingezet: “Wij vinden het fijn dat u met ons hebt gevlogen. Bedankt en een fijne dag.” Ik denk dat de kijker toen wel heeft gezien dat het me raakte. Is dat erg? Ik denk het niet.’
Marga: ‘Het gekke is dat toen ik stopte bij het Journaal het nieuws harder bij me binnenkwam. Thuis op de bank komt het heel anders over. Je zet een knop om als je werkt. Dat moet ook wel, anders is het niet vol te houden.’
Marga, heb je een advies voor Dionne?
Marga: ‘Laat je niet gek maken.’
Dionne: ‘Dat vind ik een heel goed advies. Ik probeer zo min mogelijk te lezen op social media, maar je ontkomt er natuurlijk niet helemaal aan. En dan raakt het me soms wel.’
Marga: ‘Ik had veel houvast aan mijn vader, de zanger Max van Praag. Hij was een ster die geloofde in wat hij deed. Toen ik het Journaal presenteerde, kreeg ik veel kritiek. Mensen vonden me bijvoorbeeld te kinderachtig. Dat had natuurlijk te maken met het Jeugdjournaal dat ik heb gedaan.
Toen ik een keer bij mijn vader kwam uithuilen vanwege al dat commentaar, zei hij: “Kind, ik moest eens zingen met het Groot Omroepkoor. Tachtig zangers die allemaal conservatorium hadden gehad. Zij keken erop neer dat ik ‘Ik hou van jou en blijf je trouw’ zong. Toen ik werd aangekondigd, hoorde ik ze achter mijn rug meesmuilend ‘de solist’ sissen. Als ik daar niet tegen had gekund, had ik een ander vak moeten kiezen.” Oké, dacht ik toen. Laat je niet gek maken. Het is maar werk. Blijf wie je bent.’
